รองศาสตราจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร

PROFESSIONAL PRACTICE#3

รองศาสตราจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร

 ภาพรองศาสตราจารย์ แสงอรุณ รัตสิกร

ประวัติ   

         รองศาสตราจารย์ แสงอรุณ รัตสิกร เกิดเมื่อวันที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๔๖๕ ที่ตำบลดงพระราม จังหวัดปราจีนบุรี เป็นบุตร พ.อ.พระยาวิเศษสิงหนาท (สาหร่าย รัตกสิกร) และ คุณหญิงระเบียบ วิเศษสิงหนาท (สกุลเดิม คงพันธุ์) มีพี่น้อง ๖ คน เขาเป็นคนที่สาม แสงอรุณเรียนหนังสือชั้นประถมศึกษาที่นครสวรรค์ ก่อนจะเข้ามาเรียนระดับมัธยมและอุดมศึกษาในกรุงเทพฯ เรียนจบปริญญาตรี สถาปัตยกรรมศาสตรบัณฑิต (สถ.บ.) จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แล้วเข้ารับราชการตำแหน่งอาจารย์ตรี เงินเดือน ๑๔๐ บาทในคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

          อาจารย์ได้ทุน ก.พ. ไปศึกษาต่อต่างประเทศ ๒ ปี จนจบปริญญาโท สถาปัตยกรรมศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Architecture) มหาวิทยาลัยคอร์เนล สหรัฐอเมริกา หลังจบการศึกษาจากคอร์เนล แสงอรุณมีโอกาสไปใช้ชีวิตและฝึกงานอยู่กับสถาปนิกผู้ยิ่งใหญ่ของอเมริกาและของโลก “มหาพรหม” แฟรงค์ ลอย ไรท์ (Frank Lloyd Wright, ค.ศ. ๑๘๖๗-๑๙๕๙) ในสำนักทาไลซินตะวันออกบนเนินเขาวิสคอนซิ่นและทาไลซินตะวันตกในทะเลทรายอะริโซน่า แสงอรุณแต่งงานกับลดา สีบุญเรือง มีบุตรด้วยกันหนึ่งคน เมื่อเขากลับมาเมืองไทยก็รับราชการเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัยตามเดิม จวบจนตำแหน่งรองศาสตราจารย์ระดับ ๙ ตำแหน่งสุดท้าย เงินเดือน ๑๐,๖๘๐ บาท

         ภาพจากอดีต

          ท่านเป็นอาจารย์นอกรีต ใส่เสื้อปล่อยชาย ไม่ผูกเน็คไท ไว้หนวดเครารุงรัง จนอาจารย์บางคนรับไม่ได้หาว่าแต่งตัวไม่สมกับสถานะอาจารย์ เขาย้อนกลับเรียบๆ ว่า “คุณไปบอกอาจารย์พวกนั้นให้มาทำงานตรงเวลาดีกว่า!” ท่านเป็นอาจารย์ที่มีจิตวิญญาณความเป็นครูอย่างแท้จริง สอนให้นักศึกษารักศิลปะและธรรมชาติสอนสนุกมีสีสัน ครั้งหนึ่ง ท่านได้วิจารณ์และอธิบายสถาปัตยกรรมแบบโกธิคให้นักศึกษาฟังว่า “สูงประหนึ่งสามารถเอามือไปเกาตีนพระเจ้าได้ ฉันนั้น”
        
           นอกจากอ.แสงอรุณจะเป็นสถาปนิกและอาจารย์ที่เข้าใจในธรรมชาติ ปรัชญา ศิลปะ และสถาปัตยกรรมอย่างลึกซึ้งแล้ว ท่านยังเป็นศิลปินที่มีความสามารถหลายแขนง วาดรูปสวยระดับจิตรกรเอก เป็นประติมากรด้วยอ.แสงอรุณเป็นผู้มีวาจาเฉียบคมพอๆ กับเขียนหนังสือได้เฉียบคมและสละสลวย เต็มเปี่ยมไปด้วยวรรณศิลป์ ที่สำคัญที่สุดท่านเป็นคนรักธรรมชาติและความเป็นไทยอย่างที่สุด
  
       อ.แสงอรุณ รัตกสิกร ถึงแก่กรรมอย่างกะทันหันที่บ้าน ด้วยโรคหัวใจวายเฉียบพลัน โดยไม่มีอาการป่วยใดๆ ล่วงหน้า เมื่อวันที่ ๑๕ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๒๒ รวมอายุได้ ๕๖ ปี ๘ เดือน ๒๖ วัน


 ผลงาน
        

ผลงานเขียนหนังสือเช่น เเสงอรุณ๒ (๑ในหนังสือร้อยเล่มที่คนไทยควรอ่าน) ตึก ,ต้นไม้, และแสงอรุณ,ทรรศนะอุจาด .แสงอรุณแห่งสถาปัตยกรรม "เรณู - ปัญญา" เที่ยวรถไฟ,อนุสาวรีย์ที่ไทยทำ โดยส่วนใหญ่ท่านใช้นามจริง เว้นบางเรื่องใช้นามปากกาว่า ส.รัตกสิกร ท่านยังมีฝีมือในการเขียนภาพลายเส้น นิสัยรักธรรมชาติและการศึกษาค้นคว้า เป็นผู้เผยเเพร่ความรู้เรื่องอนุรักษ์ศิลปะและสิ่งเเวดล้อมที่ดีเยี่ยมผู้หนึ่ง

ผลงานเขียนหนังสือ

ภาพหนังสือแสงอรุณแห่งสถาปัตยกรรมและตึก ต้นไม้และแสงอรุณ

 ภาพหนังสือแสงอรุณ 1 และ แสงอรุณ 2(จัดทำขึ้นเพื่อเป็นของที่ระลึกในงานศพของท่านอาจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร)

ผลงานด้านภูมิสถาปัตยกรรม

    
        ท่านได้มีผลงานออกแบบสวนรัฐสภา ได้มีโอกาสออกแบบงานประติมากรรมในสวนแห่งนี้ด้วย

 ภาพศาลาไทยเดิมในบริเวณสวนรัฐสภา

 

เอกภาพของสวนกำหนดขึ้นเป็นจุดศูนย์กลางของบริเวณด้วยรูปศาลาซึ่งหนีไม่พ้นแบบศาลาทรงไทยเดิม โฉมของอดีตแบบนี้เห็นจะต้องใช้กันอีกนาน อาจจะตลอดไปก็ได้ เพราะงานสถาปัตยกรรมปัจจุบันของไทยเรานี้  ไม่อาจให้ผลที่คนทั่วไปยินยอมรับอย่างพอใจ ว่าเป็นผลงานที่แสดงเอกลักษณ์ของไทย สถาปนิกปัจจุบันก็ได้พยายามกันมามากต่อมากในการแสวงหาและแสดงออก ซึ่งงานสถาปัตยกรรมอันแสดงเอกลักษณ์ของไทยยุคนี้ ซึ่งเป็นผู้รับมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษไทยแต่ก็ยังไม่สำเร็จกันสักรายเดียว

            
           ถึงจะใช้รูปทรงเดิมที่เป็นผลผลิตของอดีตสถาปนิก ศาลาไทยในสวนรัฐสภาหลังนี้ก็พยายามใส่อิริยาบถหลายอย่างลงไป เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่แปลกไปกว่าของเก่า การมุงหลังคาทั้งผืนแผ่นทองแดง เพื่อให้หลังคาทนขึ้น  และให้ผลเมื่อรับแสงแดดเป็นประกายวาบวับ  “เพื่อให้รสสัมผัสใหม่” หรือการที่หุ้มจุดชำรุดง่ายที่ยอดของปั้นลม และที่ปลายล่างของปั้นลมด้วยทองแดงสลักลายนูน  สูงขึ้นทำให้เกิดผลการเปรียบเทียบระหว่างไม้และโลหะเมื่อทอดตาไปสัมผัส ปั้นลมหางปลาเพื่อแก้ปัญหาการผุกร่อนในการต่อไม้  และเพื่อผลในการแสดงสัจจะของรูปหรือการบรรจุหน้าบันโลหะชุบเงิน  รูปสามเหลี่ยมเล็กลงในแนวเดียวกับปั้นลมเหล่านี้ทำให้เกิดอริยาบทใหม่ขึ้นในรูปทรงเก่า  เป็นการพยายามอันหนึ่งที่เสนอต่อผู้ดูเพื่อพิจารณาตัดสินอาจจะเป็นสิ่งที่เล็กน้อย  และกระดิกได้ไม่เท่าไหร่  ก็เต็มบริเวณเสียแล้วก็ได้แต่ก็พยายามที่จะ “กระดิกเพื่อให้เห็นว่ายังไม่ “สิ้นลม”  เสียโดยสิ้นเชิงหรือลอกของเก่าอย่างไม่ลืมหูลืมตา

รูปปฏิมากรรมโลหะเชื่อม ลอยตัวในสระสะท้อนเงาหน้าทางขึ้นลงด้านหน้าของตึกประชุม งานชิ้นนี้ทำที่โรงงานนครราชสีมาโดยได้รับคำแนะนำทางเทคนิคและอุปกรณ์จา กอ.ดิเรก มานะพงศ์

งานประติมากรรมบางส่วนที่สวนรัฐสภา

ผลงานด้านงานภาพเขียนบางส่วน

  ผลงานภาพเขียนดินสอดำ

 เจ้าพ่อประตูผา,ลำปาง(ต้นฉบับ 10นิ้วครึ่งx17 นิ้ว)

 ภาพซ้าย จาก Reproduction ไม่ทราบขนาดต้นฉบับ

ภาพขวาบน หมอกตก,ทางไปเชียงคำ(ต้นฉบับ 14x14 นิ้ว)

ภาพขวาล่าง ผาหมี,เชียงราย (ต้นฉบับ 14x14 นิ้ว)

  ผลงานภาพปฎิทินปี 2500

กัณฑ์ทศพร

ผลงานภาพเขียนสีน้ำ

ผลงาน CERAMIC MURAL PAINTING(อาคารเรียนโรงเรียนกรุงเทพคริสเตียน)

ภาพ CERAMIC MURAL PAINTING

ผลงานกับวารสาร "สิ่งแวดล้อม"

ภาพ คตทินกร

 คตทินกร

คุณคงแปลกใจว่า "คตทินกร" คืออะไร

ผมนั้นเกิดเวลารุ่ง จึงชื่อ แสงอรุณ

บัดนี้เมืองเราไม่ใช่รุ่งอรุณของผมเสียแล้ว

"คต" แปลว่า ผู้จากไป หมดไป  ตกไป 

ดังนั้น คตทินกร

ดูจะเหมาะสมกับสภาพใจของผมดีเวลานี้

จึงใช้คตทินกร แทน  แสงอรุณ

ผลงานในวงการหนังสือพิมพ์

ภาพชนะเลิศการประกวด โดย "แสงอรุณ"

........................................................................................................................................................

.......ชีวิตของคุณ ยังมีเวลาอีกมาก  ดูโลกให้กว้างให้ละเอียด อะไรที่จะทำให้ใจเราสะอาดสุนทรขีัึ้น ปิติ  สงบก็ควรแสวงหาเข้าไว้  การศึกษาไม่ใช่เจาะจงเฉพาะที่คุณได้เรียนเท่านั้น

    

      การเข้าใจสภาพบ้านเมือง-ชีพจรของธรรมชาติ  แวดล้อมเหล่านี้ล้วนเป็นส่วนของการเรียนและทำให้ปัญญาของเราแตกงอกงามด้วย

     

        ถ้าคุณละเลยในสิ่งที่ผมพูดมาแต่ต้นนี้  คุณกลับมาก็จะจมปลักกับทรรศนะอุจาดที่เกิดขึ้นเต็มเมืองเราขณะนี้-แล้วคุณก็จะท้อและรันทดใจ-แต่ถ้าคุณเห็นและรับความงามอันยิ่งใหญ่ของธรรมชาติที่นี่ไว้ได้มาก-ได้แนบแน่น-มันก็จะเป็นพลังที่จะปลอบประโลม-ในขณะที่จิตของคุณท้อแท้  ก็บอกกันมาเพียงแค่นี้  ขอให้แข็งแรงทั้งกายและใจ

คัดจาก "จดหมายถึงบรรณโศภิษฐ์"

จดหมายจาก รองศาสตราจารย์แสงอรุณ  รัตกสิกร ถึง

ผศ.ดร. บรรณโศภิษฐ์  เมฆวิชัย  ขณะกำลังศึกษาต่อที่ Cornell

...อาจารย์แสงอรุณ รัตกสิกร

เป็นศิลปินเต็มวิญญาณ

เป็นนักวิจารณ์ที่ไม่เกรงใจใคร

โดยแสดงออกผ่านงานเขียนและการพูด

...งานเขียนของอาจารย์แสงอรุณ
มีทั้งส่วนที่เป็นการร้อยเรื่องอักษร

และส่วนที่เป็นภาพเขียน
คือตัวตนของศิลปินผู้มีความจริงใจและพลัง
ยากจะหาผู้ใดเสมอเหมือน

ขอขอบคุณ

ข้อมูลจากหนังสือ      -แสงอรุณ 2

                            -แสงอรุณแห่งสถาปัตยกรรม